آزمایش تعیین حساسیت ضد میکروبی (Antimicrobial Susceptibility Testing یا AST) یک روش آزمایشگاهی است که برای تعیین اثرگذاری آنتی‌بیوتیک‌ها و سایر داروهای ضد میکروبی بر روی میکروارگانیسم‌ها، به ویژه باکتری‌ها، استفاده می‌شود. این آزمایش کمک می‌کند تا بهترین گزینه درمانی را برای عفونت‌های میکروبی انتخاب شود.

روش‌های اصلی آزمایش

  1. روش دیسک دیفیوژن (Kirby-Bauer Test)
    • در این روش، دیسک‌های آغشته به آنتی‌بیوتیک بر روی سطح یک محیط کشت (معمولاً آگار) قرار داده می‌شوند.
    • پس از کشت باکتری‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها از دیسک‌ها به سمت محیط کشت diffuses می‌شوند و ایجاد حاشیه‌ای از عدم رشد در اطراف دیسک می‌کنند که به آن "zone of inhibition" می‌گویند.
    • اندازه این حاشیه به تعیین حساسیت یا مقاومت باکتری به آنتی‌بیوتیک کمک می‌کند.
  2. روش رقیق‌سازی (Broth Dilution Test)
    • در این روش، باکتری‌ها در محیط مایع حاوی رقیق‌سازی‌های مختلف از آنتی‌بیوتیک کشت داده می‌شوند.
    • پس از مدتی، غلظت پایین‌ترین آنتی‌بیوتیک که هنوز رشد باکتری را مهار کرده است، "Minimum Inhibitory Concentration (MIC)" نامیده می‌شود.
    • این روش می‌تواند به صورت میکروتیتر یا ماکروتیتر انجام شود.
  3. روش E-test
    • در این روش، نوارهایی با غلظت‌های مختلف آنتی‌بیوتیک به صورت خطی روی محیط کشت قرار می‌گیرند.
    • پس از رشد باکتری، نوارها حاشیه‌ای از عدم رشد ایجاد می‌کنند و می‌توان غلظت MIC را با توجه به ناحیه حاشیه اندازه‌گیری کرد.

اهمیت آزمایش

  • انتخاب درمان مناسب: این آزمایش به پزشکان کمک می‌کند تا آنتی‌بیوتیک مؤثر را انتخاب کنند و از تجویز داروهای غیر مؤثر جلوگیری کنند.
  • کنترل شیوع مقاومت دارویی: با شناسایی میکروارگانیسم‌های مقاوم، می‌توان استراتژی‌های بهتری برای کنترل عفونت‌ها و کاهش مقاومت دارویی طراحی کرد.
  • آگاهی از الگوهای مقاومت: این اطلاعات می‌تواند به بهبود پروتکل‌های درمانی و پیشگیری از عفونت‌ها کمک کند.

نتیجه‌گیری

آزمایش تعیین حساسیت ضد میکروبی یک ابزار حیاتی در پزشکی است که بهبود درمان‌های عفونت‌های میکروبی و کاهش عوارض ناشی از مقاومت دارویی را ممکن می‌سازد. اجرای صحیح و تفسیر نتایج این آزمایش‌ها به بهبود سلامت عمومی کمک می‌کند.